Quyền bào chữa là một trong những quyền cơ bản của người bị khởi tố, bị cáo và bị buộc tội trong quá trình tố tụng hình sự. Quyền bào chữa được quy định tại Điều 31 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 và các quy định khác của pháp luật. Quyền bào chữa có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng, đảm bảo nguyên tắc công bằng, minh bạch và khách quan trong xét xử.
Quyền bào chữa bao gồm các nội dung sau:
– Quyền được biết về những cáo buộc đối với mình, được yêu cầu cung cấp hoặc thu thập chứng cứ để chứng minh mình vô tội hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
– Quyền được tham gia hoặc yêu cầu tham gia các hoạt động tố tụng như khám xét, tạm giữ, bắt giam, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, thẩm vấn, tranh luận, phúc thẩm, xin xem xét lại vụ án…
– Quyền được tự bào chữa hoặc yêu cầu người khác bào chữa cho mình, được chọn luật sư hoặc được cấp luật sư miễn phí nếu không có khả năng chi trả.
– Quyền được phản biện, bác bỏ những cáo buộc, chứng cứ, kết luận của cơ quan tố tụng hoặc các bên khác trong vụ án.
– Quyền được yêu cầu đổi thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên, phiên dịch viên, thẩm định viên nếu có căn cứ cho rằng họ không đảm bảo tính khách quan và công minh.
– Quyền được kháng cáo, kháng nghị hoặc khiếu nại các quyết định của cơ quan tố tụng.
Để thực hiện quyền bào chữa, người bị khởi tố, bị cáo và bị buộc tội cần tuân thủ các quy định của pháp luật về thời hạn, hình thức và nội dung của các hành vi tố tụng. Ngoài ra, người bào chữa cũng cần có trách nhiệm tuân thủ đạo đức nghề nghiệp, không lợi dụng quyền bào chữa để gây trở ngại cho việc xử lý vụ án.
Quyền bào chữa là một quyền dân sự được nhà nước tôn trọng và bảo đảm. Việc hạn chế hoặc xâm phạm quyền bào chữa là vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến việc xem xét lại vụ án theo thủ tục phúc thẩm hoặc xem xét lại vụ án. Do đó, cơ quan tố tụng và các bên liên quan cần tạo điều kiện cho người bị khởi tố, bị cáo và bị buộc tội thực hiện quyền bào chữa một cách hiệu quả và hợp pháp.