Trong bài luận này, tôi sẽ trình bày về hai phương pháp phân tích văn bản là hệ thống hóa và pháp điển hóa, và áp dụng chúng để nghiên cứu về vật quyền trong văn học Việt Nam. Hệ thống hóa là phương pháp dựa trên nguyên tắc rằng mọi văn bản đều có một cấu trúc hệ thống, gồm các thành phần như đề mục, giới thiệu, phát triển, kết luận, và các mối quan hệ giữa chúng. Pháp điển hóa là phương pháp dựa trên nguyên tắc rằng mọi văn bản đều có một cấu trúc pháp điển, gồm các đơn vị như câu, đoạn, chương, và các mối quan hệ giữa chúng. Cả hai phương pháp đều có thể giúp ta hiểu rõ hơn ý nghĩa và cách thức truyền đạt của văn bản.
Vật quyền là một khái niệm chỉ sự tranh đấu cho quyền lợi của các loài vật khác loài người, đặc biệt là các loài vật bị con người khai thác, lạm dụng hoặc giết hại. Vật quyền là một chủ đề nóng trong xã hội hiện đại, khi mà con người ngày càng nhận ra tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học. Trong văn học Việt Nam, có nhiều tác phẩm đã đề cập đến vấn đề này, như “Chó nghiệt ngã” của Nguyễn Công Hoan, “Vợ nhặt” của Kim Lân, “Thú săn” của Nguyễn Huy Thiệp, và “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” của Nguyễn Nhật Ánh. Tôi sẽ chọn hai tác phẩm là “Chó nghiệt ngã” và “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” để minh họa cho hai phương pháp hệ thống hóa và pháp điển hóa.
Đầu tiên, tôi sẽ áp dụng phương pháp hệ thống hóa để phân tích “Chó nghiệt ngã”. Tác phẩm này có đề mục là “Chó nghiệt ngã”, gợi ý cho người đọc biết rằng chủ thể của câu chuyện là một con chó. Giới thiệu là đoạn kể về hoàn cảnh của con chó khi bị bỏ rơi trên đường phố. Phát triển là đoạn kể về cuộc sống khổ cực của con chó khi phải đối mặt với sự săn lùng của con người và sự cạnh tranh của các con chó khác. Kết luận là đoạn kể về cái chết bi thảm của con chó khi bị xe cán. Qua cấu trúc hệ thống này, ta có thể nhận ra rằng tác giả muốn truyền đạt thông điệp về sự tàn nhẫn của con người đối với các loài vật yếu thế, và sự bất công của xã hội đối với những kẻ bị ruồng bỏ.
Tiếp theo, tôi sẽ áp dụng phương pháp pháp điển hóa để phân tích “Chuyện con mèo dạy hải âu bay”. Tác phẩm này có cấu trúc pháp điển gồm năm chương, mỗi chương gồm nhiều đoạn và câu. Chương đầu tiên giới thiệu về hai nhân vật chính là con mèo và con hải âu, và cách họ gặp nhau. Chương hai, ba, bốn kể về quá trình con mèo dạy con hải âu bay, và những khó khăn, nguy hiểm mà họ phải đối mặt. Chương năm kể về sự chia tay của hai người bạn, và sự trưởng thành của con hải âu. Qua cấu trúc pháp điển này, ta có thể nhận ra rằng tác giả muốn truyền đạt thông điệp về tình bạn vượt qua mọi rào cản, và sự hy sinh vì tình yêu.